Doświadczanie samotności wpływa na dobrostan psychiczny i fizyczny jednostki, ale również na jej społeczne funkcjonowanie, a przez to na jej otoczenie. Ostatnie lata, szczególnie doświadczenia związane z pandemią koronawirusa, przyniosły globalne nasilenie tego zjawiska. Stawiając sobie za zadanie rozpoznanie przyczyn i konsekwencji poczucia samotności wśród mieszkańców Unii Europejskiej pod koniec 2022 roku Joint Research Centre przeprowadziło badanie sondażowe poczucia samotności (EU-SL) na próbie ponad 20 tys. respondentów (16 lat i więcej) ze wszystkich krajów członkowskich.
W badaniu wykorzystano trzy metody pomiaru samotności. Pierwsza z nich to bezpośrednie pytanie o to jak często w ciągu ostatnich 4 tygodni respondent odczuwał samotność, druga to 6-itemowa skala samotności De Jong-Gierveld (DJG), a trzecia to skrócona skala poczucia samotności University of California Los Angeles (UCLA), składająca się z 3 pytań. Chociaż wyniki w każdym z tych pomiarów nieznacznie się różnią, to jednak na ich podstawie można powiedzieć, że 13% Europejczyków jest bardzo samotnych, a ponad 1/3 co najmniej czasami odczuwa samotność.
Jak pokazują wyniki badania młodzi Europejczycy częściej odczuwają samotność niż starsi. Niemal 20% osób między 16 a 30 rokiem życia doświadcza poczucia samotności, przy nieco powyżej 10% osób powyżej 31 r.ż.Jak pokazują wyniki badania młodzi Europejczycy częściej odczuwają samotność niż starsi. Niemal 20% osób między 16 a 30 rokiem życia doświadcza poczucia samotności, przy nieco powyżej 10% osób powyżej 31 r.ż.
Poczucie samotności wśród mieszkańców krajów członkowskich Unii Europejskiej jest bardzo zróżnicowane geograficznie. Wyniki badania wskazują, że poczucie samotności w największym stopniu dotyka Irlandczyków ponad 20% respondentów deklarowało odczuwanie samotności. Podobnie sytuacja wygląda w Luksemburgu, Bułgarii i Grecji. Natomiast najniższy odsetek osób odczuwających samotność – poniżej 10% – zanotowano w Holandii, Czechach, Chorwacji i Austrii. W Polsce odsetek osób odczuwających samotność kształtuje się na średnim europejskim poziomie ok. 13%. Podobny rozkład obserwowaliśmy w badaniach prowadzonych w czasie pandemii.
Europejski Sondaż Poczucia Samotności (EU-SL) obejmował szereg obszarów, które wpływają na poczucie samotności, czy też mu towarzyszą. Poniżej zaprezentujemy tylko niektóre z nich.
ZDROWIE
Osoby odczuwające samotność w dużym stopniu deklarują jednocześnie zły stan zdrowia, zarówno psychicznego, jak i fizycznego. Połowa osób odczuwających samotność jednocześnie przejawia objawy depresji, najliczniej wśród najmłodszych respondentów (16-30 lat) 51%., wobec 13% nieodczuwających samotności.
Z poczuciem samotności współwystępuje również zły stan zdrowia fizycznego, zarówno ten wynikający z samooceny respondentów – 13,82% respondentów ocenia go jako zły lub bardzo zły, jaki i ten wynikający z odczuwania długotrwałych problemów zdrowotnych, których doświadcza 35,93% badanych. W każdej grupie wiekowej zdecydowanie częściej na zły stan zdrowia skarżą się osoby odczuwające samotność.
DZIECIŃSTWO
Nowością względem dotychczasowych badań realizowanych przez JRC jest wprowadzenie perspektywy doświadczeń z dzieciństwa do szukania odpowiedzi na przyczyny samotności.
Okazuje się bowiem, że osoby wychowywane przez jednego z rodziców częściej (16%) doświadczają poczucia samotności niż wychowywanie przez oboje rodziców (12%).
Nie tylko obecność rodziców w okresie dzieciństwa badanych, ale również jakość relacji z rodzicami wpływa na poczucie samotności. Zgodnie z wynikami EU-LS ponad 1/5 osób, które miały trudne relacje z rodzicami doświadcza poczucia samotności, przy co 10 osobie, która miała dobre relacje.
Wyniki te korespondują z wynikami naszych badań, które również wykazały, że wychowywanie się w niepełnej rodzinie sprzyja wyższemu poziomowi poczucia samotności.
MEDIA SPOŁECZNOŚCIOWE
Wyniki sondażu (EU-SL) ujawniają korelację między nadmiernym korzystaniem z mediów społecznościowych a doświadczaniem poczucia samotności.
Zdecydowanie częściej, powyżej 2 godzin dziennie, z mediów społecznościowych korzystają młodsi respondenci niż starsi. 1/3 osób w wieku 16-30 lat spędza ponad 2 godziny dziennie na korzystaniu z mediów społecznościowych, przy ok. 13% osób w wieku powyżej 30 lat.
Intensywne (przekraczające 2 godzinny dziennie) korzystanie z mediów społecznościowych w sposób bierny, czyli polegający na przeglądaniu zamieszczonych w nich postów, filmów itp. (Social Network Sites), wpływa na częstsze odczuwanie samotności wśród respondentów. Potwierdza więc to tezę, że media społecznościowe mogą przyczyniać się do ograniczania interakcji twarzą w twarz. Natomiast czynne korzystanie z mediów społecznościowych, czyli tworzenie i zamieszczanie własnych treści oraz korzystanie z czatów (Instant Messaging Tools), nie oddziałuje na jednostki w taki sposób.
Europejski Sondaż Poczucia Samotności (EU-SL) jest kolejnym, ale znaczącym, badaniem poświęconym poczuciu samotności, ponieważ szuka przyczyn poczucia samotności i rozpoznaje jego skutki poszerzając obszar badań o nowe zmienne.
Z niecierpliwością czekamy więc na kolejne publikacje wyników badania.
Źródło wykresów: EU-SL 2022
