Badania i refleksja nad stanem, liczebnością oraz przemianami polskich zbiorowości poza granicami kraju nie wynikają tylko ze znaczącej roli politycznej, kulturowej i społecznej wychodźstwa dla całości losów narodu i państwa na przestrzeni wieków (np. Wielka Emigracja, wieszczowie doby romantyzmu, Rząd Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie) czy z obowiązku opieki nad obywatelami RP opuszczającymi w kolejnych falach emigracyjnych granice Polski, ale ze skali całego zjawiska. Są konieczne dla uświadomienia sobie rzeczywistego obrazu współczesnego migrującego społeczeństwa polskiego. Warto bowiem pamiętać, że Polacy należą do czołówki narodów, których znaczna część członków (ponad 20%) zamieszkuje poza granicami własnego państwa. Już dwie dekady temu szacowano, że poza Polską żyło 33% Polaków, przy czym w tym samym okresie na obczyźnie mieszkało 80% Irlandczyków, 75% Żydów, 66% Ormian, 50% Albańczyków, 35% Portugalczyków, a także około 30% Greków, Węgrów, Włochów oraz po 20% Rosjan i Ukraińców. Polonia jest też jedną z najliczniejszych (w liczbach bezwzględnych) grup emigracyjnych1. Przewyższa ją liczebnie jedynie emigracja chińska, włoska, a także rosyjska czy meksykańska. Na początku XXI w. znawcy przedmiotu szacowali liczebność Polonii na od 20 mln (przyjmując najbardziej inkluzyjne kryteria) do 12 mln (w oparciu – jak podkreślali badacze – o oficjalne dane statystyczne państw przyjmujących) (Babiński, Chałupczak 2006: 9; Stpiczyński 1992: 153).
Raport „Atlas Polaków na świecie” gromadzi dane ze wstępnego etapu badań. W oparciu o materiały uzyskane z polskich palcówek dyplomatycznych staraliśmy się oszacować aktualną liczebność Polonii, Polaków poza granicami i osób polskiego pochodzenia.
Dotychczasowe opracowania i szacunki dotyczące liczebności Polonii i Polaków poza granicami przeprowadzane po 1989 r. przez badaczy bądź przez wyspecjalizowane organizacje często znacząco różnią się od siebie. Dlatego założyliśmy, że na wstępnym etapie badań opierać się będziemy na materiałach z polskich ambasad i konsulatów, które stanowią w istocie najszerszą i najbardziej wiarygodną sieć badawczą posiadającą głęboką, aktualną wiedzę oraz dobre rozeznanie lokalnych środowisk niezbędne do realizacji dalszych etapów całego projektu. W dalszej kolejności będą prowadzone ilościowe i jakościowe badania socjologiczne.
Zachęcamy do lektury!
