Zainteresowanie sytuacją rodzin i ich członków w ostatnich latach jest szczególnie widoczne zarówno w realizowanych przez rząd i samorządy lokalne politykach społecznych, jak i prowadzonych badaniach naukowych i działalności organizacji pozarządowych na rzecz rodzin. Szczególnie wiele uwagi poświęca się działaniom sprzyjającym godzeniu ról rodzinnych z zawodowymi i opiece nad małymi dziećmi.
Według wstępnych danych Narodowego Spisu Powszechnego (NSP) z 2021 roku w Polsce jest przeszło 6,8 mln rodzin z dziećmi. Programy polityki rodzinnej, takie jak Rodzina 500+, Rodzinny Kapitał Opiekuńczy czy Maluch+, zmiany w prawie pracy wprowadzające m.in. elastyczny system pracy, możliwość pracy zdalnej oraz sukcesywne wydłużanie płatnego urlopu na opiekę nad małym dzieckiem (urlopy macierzyński i rodzicielski) wpływają na życie wszystkich rodzin przez wsparcie rodziców w procesie opieki i wychowania dzieci oraz stwarzanie coraz dogodniejszych warunków do godzenia życia rodzinnego z życiem zawodowym.
W badaniu „Rodzice wobec wyzwań opieki nad małymi dziećmi” skupiamy się na kilku obszarach życia rodziny i badamy preferencje rodziców co do długości czasu bezpośredniej opieki rodziców nad małymi dziećmi. Pytamy o ich opinie na temat opieki instytucjonalnej nad dziećmi do trzeciego roku życia i sprawdzamy, na jakie wsparcie mogą liczyć w ramach pełnienia opieki nad dziećmi.
Wśród wniosków płynących z przeprowadzonych badań można wskazać, że badani rodzice:
- chcieliby, aby ich, głównie matek, bezpośrednia opieka nad małymi dziećmi mogła trwać do ukończenia przez dziecko drugiego lub, rzadziej, trzeciego roku życia, czyli dłużej, niż pozwalają na to dostępne obecnie płatne urlopy na opiekę nad dzieckiem;
- w pierwszej kolejności chcieliby, aby to dziadkowie sprawowali opiekę nad dziećmi do lat trzech, w drugiej zaś wybierają opiekę instytucjonalną – żłobki publiczne;
- deklarują, że powrót do pracy po urlopie macierzyńskim lub wychowawczym bardzo rzadko wiąże się z utratą pracy czy degradacją, co daje coraz większe poczucie bezpieczeństwa przy planowaniu potomstwa;
- stwierdzają, że kobiety znacznie częściej niż mężczyźni rezygnują z pracy na rzecz opieki nad dzieckiem;
- w większości, w równym stopniu kobiety i mężczyźni, deklarują gotowość do rezygnacji z pracy w sytuacji zapewnienia utrzymania rodzinie przez męża/partnera lub żonę/partnerkę, ale na obniżenie wymiaru czasu pracy częściej mogą zdecydować się kobiety;
- w większości są zadowoleni z zaangażowania dziadków w opiekę nad wnukami, a ich niewystarczające zaangażowanie w opiekę nad dziećmi wyjaśniają raczej obiektywnymi okolicznościami, takimi jak zbyt duża odległość do dziadków, praca zawodowa czy zły stan zdrowia.